İç Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
Meşhur İç Anadolu Bölgesi Yemekleri
İç Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü, bölgenin bereketli topraklarından çıkan tahıl, baklagiller, otlar, meyve ve sebzeler ile donatılmış, Anadolu’nun zengin orta sofrasıdır. Bölgenin hamarat kadınları sayesinde İç Anadolu Bölgesi yemekleri daha da çeşitlilik kazanmaktadır. Ellerinize sağlık, hanımlar! Yazı içerisinde genel olarak bölgenin yemek kültürlerinden bahsetmek istiyorum. “Bölgenin yemek kültürünü zenginleştiren sebepler neler?” sorusuna cevap arayacağım. Ardından bölgenin il il meşhur yemekleri hakkında bilgileri yazı içerisinde paylaşacağım. Ayrıca başlıklar halinde, kahvaltılıklar, hamur işleri, çorbalar, mantılar, sebze, bakliyat ve tahıl yemekleri, et yemekleri, salatalar, tatlılar ve içecekler konularına değineceğim.
Ülkemizin başkenti Ankarayı da içinde bulundurmakla şereflendirilmiş İç Anadolu Bölgesi yemek kültürü turumuza başlıyoruz.
İç Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
İç Anadolu, bir başka deyişle Orta Anadolu, karasal iklimin görüldüğü bölgemizdir. Etrafının dağlarla çevrili olması, deniz ikliminin bölgede görülmesini engeller. Yağış az olur. Kışlar soğuk, yazlar ise sıcak geçer. Yükseklikten dolayı bölgenin doğusu, batıdan daha soğuktur. Bu nedenle soğuğa dayanıklı gıdalar yetiştirilir.
Güney kesimlere indiğimizde, Konya bölümünde oldukça geniş tarıma elverişli ova ve düzlüklere rastlarız. Özellikle toprağın alüvyonlu olması, tarımı daha da önemli kılmaktadır. Ayrıca akarsuların varlığı da sulama imkanı sağlıyor. Konya, ülkemizin en büyük tahıl ambarıdır. Özellikle buğday tarlaları dikkati çeker. Karaman’da da tarıma elverişli geniş alanlara sahip olmasına karşın, sulama imkanı olmadığından bu topraklardan yeterince yararlanılamıyor. Burada ise son zamanlarda elmacılık bir hayli gelişmiştir. Yıldızı parlayan ürün ise, Arjantin elması. Ülkemizde en çok elma ise, yine bölgenin güney kesiminde bulunan Niğde’de yetişiyor.
Bölgenin doğusunda yer alan Sivas’ta soğuk hava şartları ve deniz seviyesinden 1600 metre yükseklikte olmasından dolayı sebze ve meyve pek yetiştirilmez. Şehir halkı daha çok patates, buğday, yulaf, mercimek, şekerpancarı ve korunga yetiştirir. Korunga, hayvan yemi olarak kullanılan bir bitki türüdür. Çayır ve meraların çok olması sebebiyle hayvancılık da ilde önemli geçim kaynağı haline getirmiştir.
Ayrıca bölgeye yerleşen Tatar ve Çerkez göçmenlerinin İç Anadolu bölgesi yemek kültürü zenginliğine olan katkısı çok çok büyüktür.
Yukarıda verdiğim bilgiler ışığında, İç Anadolu Bölgesi yemek kültürü neden bu kadar zengin olduğu sorusuna cevap bulduğumuzu düşünüyorum.
Şimdi, bölge yemeklerini daha detaylıca il il inceleyelim. Bakalım hangi ilin neyi meşhur? İç Anadolu’nun hamarat kadınlarının mutfaktaki hünerleri nelermiş, hep birlikte görelim. Dilerseniz, aşağıdaki linklere tıklayarak yazı içerisinde yer alan başlıklara kolayca ulaşabilirsiniz.
- İl İl Meşhur Yemekler
- Kahvaltılıklar
- Hamur İşleri
- Et Yemekleri
- Mantılar
- Çorbalar
- Sebze, Bakliyat ve Tahıl Yemekleri
- Salatalar, Piyazlar
- Tatlılar
- İçecekler
İl İl Meşhur İç Anadolu Bölgesi Yemekleri
İç Anadolu Bölgesinin illeri; Ankara, Eskişehir, Çankırı, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Yozgat, Aksaray, Sivas, Kayseri, Niğde, Konya ve Karaman. Bu şehirlerimizle ilgili bilgileri ve şehirlerin meşhur yemeklerini aşağıda, başlıklar halinde sıraladım. İşte en meşhur İç Anadolu Bölgesi Yemekleri:
Başkent Ankara
Türkiye’nin başkenti, bağımsızlığımızın sembolü Ankara’nın en meşhur yemekleri; Ankara balı, kara kız köftesi, entekke böreği, etli patlıcan tavası, kuzu eti ve pirinçle yapılan Ankara tavası, Beypazarı güveci ve sarması, papara ve aş çorbası. Bunlar, Ankara’nın sevilen yemeklerinden bazıları.
Ankara tavası, 1 yaşında erkek kuzu eti, soğan ve pilavlık pirinç ile yapılır. Et 1-2 gün önceden dinlendirilir. Beypazarı güveci, kuzu eti, sivri biber, domates ve pirinci toprak çömleğe konup pişirilir.
Üniversite Şehri Eskişehir
Türkiye’nin en modern kenti ve üniversite şehri olarak görülen ilimiz Eskişehir’de sıra. Eskişehir’in merkezinden geçen Porsuk çayında sandal ile gezintiye çıkmak ve kıyısında sıralanmış restoranlarda oturup hoş vakit geçirmek, yapılacak en güzel şeylerdir. Eskişehir’in en meşhur yemeği, çiğ börektir. Nehrin etrafında bulunan mekanlarda bu harika lezzeti tadabilirsiniz. Katlama böreği, met helva, balaban köfte, göceli çorba ve kıygaşa, kentin diğer meşhur yemeklerinden bazılarıdır.
Çiğ börek (çibörek), Kırım Tatarlarına ait çok sevilen bir hamur işidir. Kıymalı harç, hamurun içine çiğ olarak konduğundan bu ismi almıştır. Met helvası adını yörede çubuk ile oynanan bir oyundan almış. Helvanın şekli çubuk gibi olduğu için “met” ismini vermişler. Un, şeker, limon, ayçiçek yağı ve su ile yapılmaktadır.
Türk Mimari Yapılarıyla Çankırı
Başkent Ankara’ya yakın küçük ilimiz Çankırı, birçok medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Medeniyetlerin bıraktığı eserleri, tarihin izlerini, Çankırı Müzesinde görebilirsiniz. Türk mimarisini yansıtan Çankırı evleri de yine şehrimizin gezip görülmesi gereken yapılardır. Çankırı’nın meşhur yemeklerinden bahsedersek; yumurta tatlısı, kızılcık şurubu, yaren güveci, höşmerim, tarhana, çekme helva, keşkek, nohut yahnisi, yağlı gözleme, bazlama, mantı ve cızlama ön plana çıkmaktadır.
Höşmerim, un, tuz ve tereyağ ile hazırlanır. Üstüne bal dökülerek servis edilir. Yoğurt yahnisinin ana malzemeleri, koyun eti, nohut ve yoğurttur.
Tarihi Güzellikleriyle Kırıkkale
Un tarhanası, madımak, sızgıt, tuvalak, ovmaç, yoğurtlu tarhana, sarığı burma ve su böreği, eski medeniyetlere kucak açmış, tarihi kalıntılarla dolu Kırıkkale’nin meşhur birkaç yemeğidir.
Biber, domates, un, tuz ve yoğurt ile hazırlanan hamur, mayalanması için iki gün dinlendirilir. Ardından parçalanır ve kurumaya bırakılır. Son olarak kuruyan tarhana elle ufalanır. Sonra da çorbası yapılır ve afiyetle yenir. Bahsettiğim yemeğin adı, un tarhanası.
Ozanlar Diyarı Şirin Kırşehir
Kırşehir’in en büyük geçim kaynağı (%80) tarımdır. Keşkek (keşkef), ayran çorbası, soğanlama, kesme aşı, sebzeli bulgur pilavı, çirleme ve ayva dolması ilimizin bazı meşhur yemekleridir.
Çirleme, et, nohut, kuru kayısı, tereyağ, pul biber, salça ve pekmez gibi zıt tatlarla yapılan değişik bir tatlı çeşididir.
Bu kentimizden bahsetmişken, halk müziğinin üstadı Neşet Ertaş’ın çok sevdiği memleketi Kırşehir için yazdığı “Şirin Kırşehir” türküsünden bir dörtlük paylaşmak istiyorum:
Ana vatanımsın bana yurdumsun
Ozanlar diyarı şirin Kırşehir
Uzak kaldım gurbet elde derdimsin
Hasretin bağrımda derin Kırşehir
Bozkırın tezenesi, halk ozanımızın mekanı cennet olsun. Allah gani gani rahmet eylesin.
Yeni Şehir Nevşehir
Nevşehir, “yeni şehir” manasına gelmektedir. Kapadokya, Peri bacaları gibi doğal güzelliklere sahip ilimizin en meşhur yemekleri; testi kebabı, sızgıt, fırında çömlek eti, ayva dolması, kayısı dolması, Kapadokya köftesi, ve düğü çorbası.
Fırında çömlek eti yemeği, kuzu etiyle yapılır. Düğü, “dövülerek inceltilmiş” anlamına gelmektedir. Düğü çorbası ince bulgurla yapıldığı için yemeğe bu isim verilmiş. Kapadokya köftesi, hazırlanan köftelerin una batırılıp kızgın yağda pişirilmesiyle yapılır. Patates püresi ile servis edilir.
Ey Güler Yüzlü Şehir Yozgat
Türkiye’nin ilk milli parkı, piknikçilere ev sahipliği yapan Çamlığa sahip küçük ilimiz Yozgat’ın meşhur mu meşhur yemekleri şunlar:
Mayalı bazlama, yapımı zahmetli, yemesi zahmetsiz desti kebabı, madımak, tandır kebabı, parmak çörek, arabaşı, pezzik cacığı, incir uyutması, cılbır ve çiğdem pilavı.
Desti kebabı, kuşbaşı kuzu eti, domates, sarımsak, sivri biber, karabiber ve tuz ile hazırlanır. Bu malzemelerle hazırlanan karışım, testinin içine doldurulur. En üste tereyağ konulduktan sonra testinin ağzı hamurla kapatılır. Testinin etrafına meşe kömürü veya odun konularak pişirilir. Testi kırma merasiminden sonra sıcak sıcak afiyetle yenir. Olsa da yesek.
Madımak, kırlarda kendiliğinde yetişen bir ottur. İlkbaharda yöre kadınlarının yaylalardan toplamaya başlamasıyla birlikte, her evde pişen bir yemektir. Madımakla genelde pilav, çorba ve cacık yaparlar. Ayrıca dondurarak ya da kurutarak kışın da tüketirler.
Yozgat Çamlık hakkında daha çok bilgiye buradan edinebilirsiniz.
İnsanı Sıcaktır: Aksaray
1989’da Niğde’den ayrılarak ilimiz olan, insanı sıcak Aksaray’ın en beğenilen yemekleri; bamya çorbası, mantarlı bulgur, Aksaray tava, şepe, katmer, papara, kuskus, çiğleme, sıkma, soğanlama ve dolaz.
Bamya çorbası, kuşbaşı kuzu eti ve bamya ile yapılan lezzetli ve oldukça doyurucu bir Aksaray yemeğidir. Soğanlama; soğan, salça, kıyma ve yağın kavrulmasıyla yapılır. Papara ise şu şekilde yapılmaktadır:
Kavrulmuş soğan ve salçaya ocağı kapatmadan çökelek peyniri eklenir. Geniş tabağa küp küp kesilmiş bayat ekmekler dizilir ve üstüne, pişirdiğin malzeme dökülür.
İnsanı Sıcak, Kışı Soğuk Sivas
İç Anadolu’nun en doğusunda yer alan Sivas’ta kışın hava oldukça soğuktur ama sıcak halkı, lezzetli yemekleri ve sakin yaşam, soğuğu unutturur insana. En meşhur yemekleri; Sivas köftesi, katmeri ve kebabı, içli köfte, çereli pilav, hıngel, peskutan ve pancar çorbası, hurma tatlısı, etli mantı, mirik köfte ve Divriği pilavı.
Sivas köftesi; dana-koyun eti ve tuz ile yapılan, avuç içi büyüklüğünde oldukça lezzetli bir yemektir. Sivas’a yolunuz düşerse muhakkak tatmanız gereken on numara bir köfte çeşididir. Sivaslılar, etli mantı yaparken üçgen hamurların kenarlarını, içi su alsın diye tam kapatmazlar.
Kayseri Deyince, Akla Gelir Mantı ve Pastırma
Kayseri, oldukça gelişmiş düzenli, temiz bir İç Anadolu şehridir. Halkın ticarete olan yatkınlığını, yemek kültüründe de görmek mümkündür. Daha çok et ve hamur işi yemekleri ön plandadır. Kayseri’de mantı ve pastırma demek, hayat demektir. Kayserililer, bu tatları o derece severler ve lezzetiyle sevdirmesini de bilirler.
Kayseri’nin sevilen yemekleri, Kayseri tiridi, yağlama, nevzine, yağ mantısı, tepsi mantısı, fırınağzı, börek çorbası, pastırmalı börek, sucuk içi, örgülü pilav, Kayseri ketesi ve tabi ki Kayseri mantısı.
Kayseri mantısı deyince akla tek bir mantı gelmemeli. Çeşit çeşit mantılar, Kayser mutfağında boy gösterir. Kayserili bir arkadaştan yaklaşık 8-10 mantı yemeği var diye duydum. Etli mantı, tepsi mantısı, yağ mantısı, piravu, Çerkez mantısı, şebit ve paşa. Bu yemekler içinden en çok sevileni, etli mantı. Kayserililer sucuk içini, daha çok Ramazan ayında yerler.
İç Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü: Huzurlu Kent Niğde
On bin yıllık geçmişi, tarihi yerleri, kış ve yaz turizmiyle huzurlu kent Niğde’de elma ve patates üretimi önemli yer tutmaktadır. Türkiye’de elma üretimi bakımından Niğde’nin payı çok büyük; yıllık yaklaşık 500 bin ton. En meşhur yemekleri ise oğma, mangır ve pancar çorbası, erişte pilavı ve erişte çorbası, ditme, papara, soğan yahnisi, höşmeri, halveter, Niğde tavası, aşure, zerde pekmez. (Kaynak: Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Soğan yahnisi, kuşbaşı dana eti, soğan, salça, kimyan ve karabiber ile yapılan ve suyuna banarak yenen lezzetli bir yemektir. Niğde tava, kuzu eti, kuyruk yağı, sarımsak, sivri biber, domates, salça ve baharatlar ile hazırlanıp fırında pişirilen nefis bir yemektir. Yemeğe pişiriken hiç su konmaz. Sebzelerin doğal suyu ile pişer.
Mevlana Şehri Konya
Ülkemizdeki en eski yerleşim yerlerinden biri olan, Mevlana’nın şehri Konya’nın İç Anadolu Bölgesi yemek kültürü içerisindeki payı büyük. Mevlana Müzesi, Çatalhöyük ve Alaaddin Tepesi gibi görülmesi gereken tarihi birçok yapılara sahip gelişmiş şehrimizin meşhur yemeklerinden bazıları şunlar:
Fırın kebabı, etli ekmek, saç arası, bamya çorbası, peynirli pide, tirit, saç arası, mevlana böreği, dilber dudağı baklavası, yoğurt çorbası, çebiç ve topalak.
Etli ekmek, şüphesiz, Konya’nın en meşhur hamur işi yemeği diyebilirim. Malzemeleri; satır kıyması (kuzu eti), soğan, domates, sivri biber, maydanoz ve baharatlardır. Taş fırınlarda pişirilir ve tadına doyamadan afiyetle yenir. Tirit, bayat ekmek, yoğurt, kuş başı et, biber, domates, sarımsak ve soğan ile hazırlanır. Tepsiye küp küp kesilen ekmekler konur. Ardından pişmiş etler, suyu ile birlikte üstüne dökülür. Sarımsaklı yoğurt üstüne gezdirildikten sonra küçük küçük doğranmış domates ve biberler üstüne eklenir.
Tarihi Yapıları ve Doğa Güzellikleriyle Karaman
Tarihi yapıları ve doğa güzellikleriyle her sene yerli-yabancı turistlerin ilgisini çeken Karaman; Yunus Emre, Kazım Karabekir, Şeyh Edebalı gibi birçok önemli kişileri yetiştirmiş şehrimizdir. Karaman’da Akdeniz ile karasal iklimi bir arada görüldüğü için yetiştirilen ürünlerde de çeşitlilik görülmektedir.
Karaman ile ilgili bilmeniz gereken bir diğer özellik de buranın bisküvi merkezi olması. Çoğu bisküvi markaları burada bulunur. Karaman’ın en meşhur yemeklerinden bazıları ise arabaşı ve toyga çorbası, cibe dolması, sulu pilav, calla, mıkla, töğmeken, Karaman kebabı, batırık ve salçalı köfte.
Mıkla, yöre halkının yumurta, yoğurt ve sarımsak ile hazırladığı ve sıkça yaptıkları bir yemektir. Töğmekeni, semizotu ile yaparlar. Üstüne yoğurt döküp pul biber de serptin mi lezzetine doyum olmaz. Sulu pilav, düğürcük bulgur ve kemikli kavurma ile yapılır. Yemek sulu olduğu için Karamanlılar yemeğe “sulu pilav” adını vermişler. Salçalı köfte ise Karaman’ın en çok sevdiği ana yemek olarak ön plana çıkıyor.
Kahvaltılıklar
Kahvaltılıklar, İç Anadolu Bölgesi yemek kültürü içerinde, genelde hamur işi olarak karşımıza çıkmakta. Çiğ börek, kırdök, küflü börek, haşhaşlı ekmek, kete, katmer ve bazlama, İç Anadolu’nun en çok bilinen hamur işi kahvaltılıkları. Bunun dışında küp peyniri, sucuk, kelle, çemen, çete ovalaması, yumurta piyazı, kaygana, soğanlama ve pastırmalı yumurta bölgenin diğer kahvaltı çeşitleridir.
Sivas’ta kış aylarında yapılan kelle ziyafeti, 200 yıllık bir gelenek olarak karşımıza çıkmakta. Fırınlarda yaklaşık 17 saatte pişirilen koyun ya da kuzu kelleleri, sabahın en erken saatinde Sivaslıların damak zevkine sunuluyor. Katmer, Kayseri’de kahvaltılarda yenen bir hamur işidir. Erimiş tereyağına tahin eklenip karıştırılır. Hamur ince açılıp hazırlanan karışım üstüne dökülür. Kırdök; süt, tereyağ, un, yaş maya ve tuz ile yapılan Sivas’a ait kahvaltılık bir hamur işidir. Çete ovalaması; yufka, maydanoz, soğan, salatalık, çökelek ve baharatlar ile hazırlanır. Bütün malzemeler yoğrulduktan sonra elle sıkılıp köfte şekli verilir. Kırşehirlilerin soğan, kıyma, yumurta, biber, domates ve zeytinyağı ile tavada yaptığı soğanlama, İç Anadolu bölgesinin lezzetli kahvaltı yemeklerinden biridir.
Hamur İşleri
Hamur işleri, İç Anadolu Bölgesi yemek kültürü içerisindeki önemi büyük. Buğday, bölgenin temel besin kaynağı. Bölge halkını doyuran en temel yemekler, buğday ile yapılan hamur işleridir. Bazlama, Ankara simidi, yufka böreği, kırdök, yağlama, çiğ börek, su böreği, kete, çökelekli, haşhaşlı ekmek ve gözleme, etli ekmek, katmer, dızmana, patatesli ekmek, kömbe ve kıvrım böreği, en çok bilinen İç Anadolu Bölgesi hamur işleridir.
Bazlama bölge halkının çok sevdiği bir hamur işidir. özellikle Sivas’ın tereyağlı bazlaması en favorimdir. Sac böreği, Konyalılara ait nefis mi nefis bir hamur işidir. Şekil olarak gözlemeye benzer. İnce açılan yufkanın bir tarafına ıspanak, soğan, kırmızı biber ve peynir harcı konur. Diğer tarafıyla üstü kapatılır ve sacda pişirilir. Kayseri’de yağlama genellikle kıymalı olarak tüketilir. Tatarlara ait, fırında pişirilen göbetenin ana malzemeleri koyun kıyması, pirinçtir.
Eskişehir çibörek ve Konya’ya ait etli ekmek hakkında bilgilere de yukarıda, il il meşhur yemekler kısmında yer vermiştim.
İç Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü: Et Yemekleri
İç Anadolu bölgemiz et yemekleri yaparken daha çok koyun ve kuzu etini tercih ederler. Tavuk etini pek tercih etmezler. Büyükbaş hayvanlar da sucuk ve pastırma yaparken lazım olur. Bölgeye ait et yemeklerin bazıları şunlar:
Ankara tavası, Beypazarı güveci, çullama, sucuk içi, pastırma, etli patlıcan tava, fırınağzı, Konya tiridi, topalak, Niğde’den bol sulu ve Niğde tavası, Sivas kebabı ve köftesi, içli köfte, fırın kebabı, söğürme ve tatlama.
Niğdeliler söğürmeyi fırınlara yaptırırlar. Ana malzemeleri; kuzu kaburga ve kuzu but eti ve biraz da kuyruk yağıdır. Domates, biber, patlıcan ve kuzu etinin şişlere dizilip tandırda pişirilmesiyle yapılan mükemmel lezzetin adı; Sivas kebabı. Etler, ayrı şişe dizilir. Karaman ve Konya’da beğenilen içli köftenin iç harcına, ince koyun kıyması, maydanoz ve ceviz kullanılır. Dışı içinse bulgur, un ve irmik kullanılır. Tatlama, Sivas’a ait bir köfte yemeğidir.
Pastırma, yapımı zordur ve uzun sürer. O nedenle ayrı bir başlığı hak ediyor. 😉
Pastırma
Pastırma, Kayseri’de ve Kastamonu’da yapılan salamura et ürünüdür. Yapımı ise kısaca şu şekilde olmaktadır:
İlk olarak kesilen sığır ya da dananın bonfile, sırt ve but etlerinin 1 gün dinlendirilir. Dinlendirilmiş etler tuzlanır 2-3 gün tuzlu bekletilir. Bu süre içerisinde etler, çok tuz çektiği için yıkamaya alınır. Ardından güneşte bekletilir ya da fırınlarda kurutulur. Daha sonra etlere bastırma, pardon pastırma :), işlemi uygulanır. Kanı akması için tekrar güneşte kurutulmaya bırakılır. Et yeterince kuruduktan sonra etin her yerine çemen sürülür ve çemenin iyice yapışması için 1 gün daha bekletilir. Son olarak çemenin kuruması için etler güneşte dinlendirilir. Bize de yemek düşer.
Mantılar
İç Anadolu Bölgesi yemek kültürü deyince akla ilk gelen yemektir mantı. Bölgedeki hamarat hanımların öpülesi elleriyle küçük küçük mantılar yapması, takdire şayandır. Mantının, yukarıda bahsettiğim gibi, birçok çeşidi bulunmaktadır. Kayseri mantısı (Etli), cimcik, peynirli (piravu), mercimekli mantı, patatesli (Çerkez mantısı), yağ mantısı, şebit, tepsi mantısı ve paşa bölgenin mantı çeşitleridir.
İçlerinde en çok bilinen Kayseri mantısı. Cimcik ve mercimekli, Eskişehir’de yapılan mantı çeşitleridir. Mercimekli mantıda iç malzeme olarak yeşil mercimek kullanılır. Şebit (Kayseri yağlaması), dürüm yapılarak ve sarımsaklı yoğurda batırılarak yenir. Patatesli mantı, Çerkez mutfağına ait bir yemektir. Çerkezler, mantının yapılışında iç malzeme olarak, patates, soğan, tereyağ ve domates salçası kullanır.
Çorbalar
Orta Anadolu, çorbalar konusunda da epey hamaratlı. Şu isimler baksanız ya:
Bamya, pancar, analı kızlı, oğmaç, un, ayran, madımak, et, arabaşı, toyga, peskutan, hamur çorbası, düğü, düğün çorbası, tarhana çorba çeşitleri, kesme aşı, sütlü çorba, göceli çorba ve börek çorbası.
Birlik ve beraberliğin sembolü arabaşı, genelde kış mevsiminde yapılıyor. Tavuk ya da hindi eti ile pişirilip hazırlanan hamur ile de sevenlerine ikram edilir.
Cimcik, Çankırılıların yoğurt sarımsak, un, yumurta ve tereyağı ile yaptığı bir çorbadır. Çorbaya eklenen hamura çimdiklenerek şekil verildiği için bu adı almış. Börek çorbası, Kayserinin çok sevdiği bir yemektir. Ana malzemeleri; un, kıyma, yumurta, yeşil mercimek ve kuru soğandır. Hamur çorbası, Anadolu’nun çoğu yerinde pişen lezzetli ve besleyici bir çorba çeşididir. Yeşil mercimek ve ince ince kesilen hamurlarla yapılır. İsteğe göre, içine et de konulabilir.
Peskutan çorbası, Sivaslılara ait bir yemektir. Peskutan, ekşiyen ayran ısıtılıp üstüne taze ayran eklendikten sonra karışımın tuzlanıp içindeki suyun süzülmesi ile oluşan yoğurda verilen isimdir.
Sebze, Bakliyat ve Tahıl Yemekleri
İç Anadolu Bölgesi, sebze, bakliyat ve tahıllar ile yapılan birbirinden lezzetli yemeklere sahip. Patlıcan, biber, kabak, lahana, madımak, pancar, patates, asma yaprağı, bamya, kuru fasulye, pirinç, bulgur, mercimek, nohut, bakla ve un ile hazırlanan nefis yemeklerden bazıları hakkında bahsetmek istiyorum.
Aklıma ilk gelen pastırmalı kuru fasulye. Kayseri’de yapılan bu yemeğin tadı gerçekten harika! Özellikle de güveçte pişirilmişse… Pancar yapraklarının içine ince bulgur ve sarması Karaman’dan kabak çullama, un, yumurta, kabak ve baharatlarla hazırlanır. Çankırılıların yaptığı, etli yoğurtlu nohut yemeği, koyun etiyle yapılmaktadır. Soğan yahnisi, arpacık soğan ve kuşbaşı dana etiyle yapılan bir yemektir.
Kırşehirlilerin eti bol pilavı dillere destandır. Yemeğin adı, Kürt pilavı. Kuzu eti, kuyruk ve bulgur ile yaparlar. Konyalıların yaptığı patlıcan orta, kuzu kol eti, patlıcan, domates, sivri biber ve soğan ile hazırlanan bir yemektir. Yemeğin son yapım aşamasında pişirilen tüm malzemeler tepsiye konur. Üstüne etin suyu dökülür. Baharatlar da eklendikten sonra fırında biraz daha pişirilir. Lezzeti? Şahane olur.
Kuskus, kapama pilav, düğün pilavı, sütlü pilav, Divriği’de pişen alatlı pilavı, Ankara’da süt ve bulgurla hazırlanan lepe, bölgenin diğer bilinen yemekleridir.
Salatalar, Piyazlar
Diğer bölgelerde olduğu gibi İç Anadolu’da da yumurta, fasulye, patates ve yeşilliklerle yapılan piyazlar, kahvaltılarda ya da diğer öğünlerde sofradaki yerini alır. Yumurta piyazı, fasulye piyazı ve patates piyazı bunlardan bazıları. Bunlardan en çok, Niğde’de patatesle yapılan piyaz çeşitleri ön plana çıkmaktadır.
Salatalara sıra gelirse ilk aklıma gelenler; ezme salata, yoğurtlu patlıcan salatası, çoban salta, Çankırı’da kurutulmuş biberlerle yapılan salata ve Kayseri’den esmer salata. Esmer salata, haşlanmış tavuk göğsü, arpa şehriye, maydanoz, mantar, yeşil soğan, dereotu ve baharatlarla yapılan ve ılık servis edilen doyurucu bir yemektir.
Tatlılar
Hamur işlerinin bol olduğu yerde, haliyle, tatlılar da bol çeşit olacaktır, değil mi? Kırşehirlilerin un, tereyağı ve bal ile hazırladıkları höşmerim. Sıcak servis edilen bir tatlı türüdür. Dilerseniz, üzerine ceviz de serpebilirsiniz. Beypazarı’nda yapılan höşmerimin üzerine ise şerbet ya da şeker dökülerek servis ediliyor.
Konya’da bayat ekmek, vişne ve şeker ile yapılan vişne tiridi, ekmeğin israf olmaması bakımından şahane bir fikir. Tebrikler Konya. Dolaz, pekmez, un, tereyağ, su ve tuz ile hazırlanan ve sıcak yenen bir tatlı çeşididir. Yozgat’ın yöresel lezzeti incir uyutması, incir ve süt ile hazırlanıyor. Genellikle de Ramazan aylarında yeniyor.
Diğer tatlılar; hasuda, pekmez helvası, Ankara’ya ait beyler tatlısı, kabak tatlısı, Sivas’ın hurma tatlısı, Konya irmik helvası ve Kayseri’den nevzine.
İç Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü: İçecekler
Bölgede yetişen meyvelerle harika şerbetler ve meyve suları yapılmaktadır. Bunlardan bazıları; kızılcık şurubu, pekmez suyu, gilaburu suyu ve vişne suyu.
Gilaburu, İç Anadolu’da, bodur ağaçlarda yetişen bir meyvedir. Dış görünümü üzüme benzer. Tadı acı olduğundan su içerisinde salamura yöntemi ile yaklaşık 1 ay boyunca bekletilir. Antioksidan ve C vitamini açısından zengindir. Birçok hastalığa iyi geldiği Amerika’da yapılan bilimsel çalışmalarda kanıtlanmıştır. Gilaburu meyvesinin suyunu içebilir ya da çayını yapabilirsiniz. Bu meyveyi almak isterseniz, hemen hatırlatayım, yöreye göre farklı isimlerle anılabiliyor: “Gilabala, gilaboru, gileburu” .
Ayrıca, sıcak içeceklerden menengiç kahvesi de yine bölgede yapılan sağlıklı ve lezzetli bir içecektir. Yapımı ise çok basit. Büyük boy kahve fincanı kadar sütü cezveye boşaltın. İçine 3 çay kaşığı menengiç kahvesi koyun. Damak zevkinize göre şeker ekleyin ve karıştırın. Kısık ateşte pişirin. Bu kadar.
Sonuç olarak, İç Anadolu Bölgesi yemek kültürü, bölgede tarıma elverişli alanlarının geniş olması ve farklı iklimlerin görünmesi sebebiyle, zengin bir mutfaktır. Bölgenin hamarat hanımları ve burada yaşayan göçmenler sayesinde sofralar, birbirinden lezzetli yemekler ile daha da şenlenmiş. Bölgenin her bir köşesi, nefis mi nefis İç Anadolu Bölgesi yemekleri ile dolu. Kahvaltılıklardan tutun da tatlılara kadar… Buyurun sofraya.
Diğer bölgelerimizin yemek kültürleri hakkında detaylı bilgi almak için aşağıdaki yazılarımı ziyaret edebilirsiniz.
Doğu Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
Karadeniz Bölgesi Yemek Kültürü
Yazınızı çok beğendim Emeğiniz için teşekkürler 💎
Güzel yazı teşekkürler
Teşekkürler hocam oraya Afyon sucuğunun resmini de ekler misiniz. Çok severim de 😉
Her zamanki gibi 10 numara olmuş. 😉