Güneydoğu Anadolu Yemek Kültürü
Acısıyla, Tatlısıyla Güneydoğu Anadolu Yemekleri
Güneydoğu Yemek kültürü, bereketli topraklarda yüzyıllardır lezzetini korumuş, Arap kültürüyle yoğrulmuş, acısı ve tatlısıyla nefis tatları içinde saklayan bir bahçedir. Farklı kültürlerden insanlar, eski tarihlerden bu yana barış içinde içi içe yaşamışlar. Bu süreçte yemek kültürleri de etkilenip ortaya zengin bir yemek kültürü mirası bırakmışlar. Bu yazımda, Güneydoğu yemek kültürü, başı çeken yemek malzemeleri ve yöresel yemeklerin isimleri hakkında bilgiler bulabilirsiniz. Ayrıca Doğu Anadolu yemek kültürü ve Ege Bölgesinin yemek kültürü gibi diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
Güneydoğu Yemek Kültürü
Güneydoğu bölgemizin mert, dürüst ve misafirperver insanları, yemeklere baktığımızda en çok bulguru tercih ettikleri görülüyor. Laf aramızda, misafirperver demişken aklıma geldi. Oralara misafir gittiğinizde sakın sofraya ilk konulanları yeyip de karnınızı doyurmayın derim. Asıl onlardan sonra gelecekleri bekleyin:) Amerika’daki doktorların bile hastalarına ilaç olarak önerdikleri bu zengin besin kaynağını, bulguru bölgenin bol tüketmesi, onlar için tam isabet olmuş. Tabi bu rastgele denk gelmiş bir şey değil. Eski medeniyetlerin beşiği burası. Birçok alanda ün yapmış bilim ve ilim adamları bu bölgelerde yaşamışlar. M.Ö kalma yapılar, Harran’ın eski bilim merkezi oluşu ve hala yapılan kazı çalışmalarıyla ortaya çıkan kültür hazineleri, buranın Dünya’nın en eski medeniyetini olduğunu gösteriyor. Bu kadar eski ilimle bulguru sık tüketmek arasındaki bağ, Amerika daha keşfedilmemişken karşımıza çıkıyor. Uzun süre yaşamak ve kolayca hastalanmamak için bulguru herkese tavsiye ediyorum.
Bulgur: Güneydoğu Yemek Kültürü için Bir Lezzet Anahtarı
Bulgurun, Güneydoğuda çeşit çeşit olması, farklı tatları da beraberinde getiriyor. Malatya köftesi, çiğ köfte, pat dolma, Siirt kitel, bumbar dolması, Urfa borani, ismeket köfte, analı kızlı ve içli köfte, içli köfte böreği, Fellah köfte, Gaziantep’in pazı sarması ve simit kebabı, sosyete kısırı, bulgurlu dolma, bulgur ekmeği, Kilis usulü oruk kebabı, meyhane pilavı, ciğerli bulgur pilavı, malhıtalı köfte, Mardin şehriyeli bulgur, yumurtalı köfte kızartması (şapalak), kavurmalı pilav, bulgurlu çorba… Saymakla bitmez, lezzetinden geçilmez daha birçok bulgurlu lezzetleri, ancak Güneydoğu Anadolu yemekleri içerisinde bulabilirsin.
Güneydoğunun Et Yemekleri
Güneydoğu yemek kültürü içerisinde, et yemekleri de yine başı çekiyor ülkemizde. Bu bölgenin insanları et yemeden doyamıyorlar. Toprakları verimli, suyu lezzetli. Koyun, kuzuyu da buralarda beslersen, tatları da en lezzetlisi olur. Yemeden de duramazsın haliyle. Tabi etin bir de usta ellerden geçmesi gerekiyor. Hayvanın neresini ne için kullanacaklarını, eti nasıl döveceklerini, zırh mı çekeceklerini, nasıl kıyacaklarını çok iyi biliyorlar. Bölge halkı, koyunların kuyruklarını kuşbaşı şeklinde keser ve eriterek içinden çıkan kıkırdağı ve yağı yemeklerde kullanır. Girdiği yemeğe çok da güzel lezzet verir.
İçine katacakları baharatları ve diğer malzemelerden de iyi anlıyorlar. Servis de 10 numara olunca, yeme de ne yap! Tavuk etinin yüzüne pek fazla bakmazlar. Dana etinde de durum aynıdır. Ama koyun ya da kuzu deyince akan sular durulur. Yörenin et yemeklerinden birkaçını sayalım mı? İşte başlıyoruz:
Büryan, tirit, beyran, Siverek tava, tepsi kebabı, soğan kebabı, Arap tavası, domates tavası, simit kebabı, kıyma kebabı, kibe bumbar, patlıcan kebabı, Siirt kitel, ismeket köfte, sac kavurma, kaburga dolması, balcan kebabı, kazan kebabı, yumurtalı köfte, yağlısı güzel içli köfte, lıklıkı ve Ramazan bayramında Antep sofrasında yerini alan yuvalama. Et yemeklerinden birkaçını yazdım. Eklemek istedikleriniz varsa yorumlarınızı bekliyorum.
Enfes Çorbalar
Bu bölgede mercimekle ve nohutla yapılan çorbalar, başı çekiyor. Bakliyat yemeklerine de önem vermişler anlaşılacağı üzere. Ayrıca eti, çorbanın içine de sokmayı ihmal etmemiş Güneydoğu. Tavuk suyu çorba, alaca çorba, mihr, mercimek, börek, işkembe, zahter, lebeni, pırtıke, maş, meyir, ezme, tarhana, genadir ve un çorbası, yöreye ait meşhur çorbalardır.
Hamur İşleri
Diğer yemeklerde olduğu gibi et, hamur işleri için de en önemli malzeme. Pidenin yeri ayrıdır Güneydoğuda. Evlerde açılan yufkalar kuru bir şekilde saklanır ve yenileceği zaman, yumuşatılarak sofraya konur. Sembusek, içli kurabiye, ağzı açık, lahmacun, Diyarbakır çöreği, kıymalı ve peynirli semsek, pekmezli, sac ekmeği, kahki ve kiliçe, bölgenin bazı bilinen lezzetli işleridir.
Sembusek, taş fırınlarda, mayalı hamura kıyma konularak yapılan Mardin’e ait bir hamur işidir. İçli kurabiye, yapımı zor, emesi kolay ve zevkli bir Gaziantep geleneğidir. Pekmezli, hamurun kızgın ateşte önlü arkalı pişirilmesi ve üzerine yağla kızartılmış pekmez sıcak sıcak dökülerek yenir.
Salatalar
Bostana, Antep salatası, kebabıl eremil, zahter, domates, nergis, patlıcan ve köşger salataları, sıhtışor, et yemeklerinin ve pilavların yanında giden lezzetlerdir. Acıyı çok seviyorsanız tavsiyem, Urfalı sıhtışor 😉
Gelsin Tatlılar!
Güneydoğu yemek kültürü içerisinde tatlılar da ana yemeklerin ardından sofraya damgasını vuran lezzetlerdir. Baklavalar, tatlılar içerisindeki yeri büyük. Antepfıstık, ceviz ve badem, baklavaların çoğunda vardır. Baklavaların şerbeti koyu olur. Yufka ise sert zemin üstünde incecik açılır. Tatlılardan bazıları; nuriye tatlısı, irmik helvası, zıngıl, katmer, şılllık, künefe, kadayıf, un helvası ve sargıburma.
İçecekler, Şerbetler
İlk bahsetmek istediğim, yapımı 6 saati bulan, sabır isteyen ama bir yudum aldığınızda tüm yorgunluğu alan içecek. Adını bilen var mı? Urfa’ya gittiğinizde sabahleyin içmenizi tavsiye ederim. Pekmez şerbeti, sofradaki yerini kış mevsiminde alır. Adından da anlaşılacağı üzere pekmezin sulandırılmış halidir. Lohusa şerbeti ise doğum sonrası bebek görmeye gelen misafirlere ikram edilen bir içecektir. Bölgede yetişen meyan köküyle yapılan meyan şerbeti (meyan kola) de çoğu hastalıklara iyi geldiği biliniyor. Limon, karadut, nar, üzüm ve gül şerbetleri de oldukça ferahlatıcı içeceklerdir. Bu arada sorunun cevabı, kırk yıl hatırı olan, mırra.
Kahvaltı Sofrası
Kahvaltı sofrasında baharatlar, hamur işleri, içecekler, aperatifler ve çorba yer alır. Zeytin yağı ve zahter birlikte hem iştah açıcı, hem de oldukça faydalıdır. Çeşit çeşit peynir ve zeytinler, bal ve tereyağ, kahvaltılık katmer, Diyarbakır kavurma, sahan kaymağı, nohut dürüm, Urfa tirit, kaygana, semsek, kızartmalar ve meyve tabağı gibi çeşitlerle zengin bir kahvaltı sofrasına sahiptir yöremiz.
Güneydoğunun lezzetlerini, diğer bölgelerde çok azını tadabiliyorsunuz. Kebap, lahmacun, künefe, katmer gibi bir kaçını ustasından yiyorsunuz. Yine de İstanbul gibi büyük şehirlerde, bazı restoranlarda bu yörenin yemeklerinin çoğunu bulabilirsiniz.
Güneydoğu Yemeklerini Nerede Bulabilirim?
İşte sorunun cevabı:
Kübban, Bağcılar’da ve İkitelli’de, yemek fiyatları normal, Gaziantep’in lezzetli yemekleriyle bezenmiş hoş bir restoran.
Develi Kebap, 1912’de kurulmuş, Gaziantep mutfağını sunan tarihi bir marka. Ayrıca İç Anadolu, Ege ve Akdeniz yemeklerini de bulabilirsiniz. Fıstıklı kebabı harika. Fiyatlar yüksek ama buna değer. Şubeleri, Samatya, Etiler, Kalamış, Eminönü, Florya ve Ataşehir.
Çanak Kebap & Katmer, Antep sofrasını misafirlerine sunan, Kadıköy ve Sarıyer’deki şubeleriyle hizmet veren bir yer. Fiyatlar normalin biraz üstünde diyebilirim.
Hatay Medeniyetler Sofrası, Aksaray, Taksim, Etiler ve Bakırköy’de şubeleriyle yörenin yemeklerini menüsünde bulunduran güzel mekanlardan. Yemek malzemelerinin çoğunu, kendi yörelerinden getirdiklerini belirtiyorlar. Kalitesi yüksek, fiyatlar da biraz öyle.
Çiya, Mezopotamya yemekleriyle birlikte diğer kültürlerden de lezzetler bulabileceğiniz nadide mekanlardan biri. Kadıköy’de 3 şubesi var. Yemek fiyatları normal.
Bu arada fiyat derecelendirmesi yaparken öğretmen maaşını dikkate aldım 😉 Lezzetleriyle ün yapmış, bildiğiniz başka mekanlar varsa, yorumlarınızı beklerim.
Ayrıca diğer bölgelerimizin yemek kültürleri hakkında bilgi almak için aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz. Lezzet parmaklarında. 😉
Doğu Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
Akdeniz Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
İç Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
Karadeniz Bölgesi Yemek Kültürü
Bölgenin kültürünü öğrenmek, tarihi yerlerini gezmek ve yine de yemeklerin hepsini yerinde yesem diyenlere son sözüm:
“Güneydoğu yolcusu kalmasın!”
[os-widget path=”/yemekta/yaz%C4%B1-de%C4%9Ferlendirme” of=”yemekta” comments=”false”]
Detaylı yazınız icin tesekkürler Hamur islerinden sembusek cok hosuma gidiyor. Tarifini bekliyorum artık
Teşekkürler Meryemcim. Eksik kalan bilgi varsa yorumunu beklerim.
Zahteri İstanbul’da, Kilisli bir aktardan öğrenmiştim. Her sabah yediğini, çok yararlı olduğunu söylemişti. Ekmeği zeytin yağına ve zahtere banarak iyi gidiyor.
Vazgeçilmez ikili: Zahter ve zeytin yağı. Aynen dediğin gibi. Faydaları çok Asiyeciğim. Kilisliler işi iyi biliyor;)
Valla ellerin dert görmesin Funda Hocam. Çok güzel yazı olmuş. Karadeniz Yemek Kültürü için de yazarsınız artık.;)
İnşallah canım. En kısa zamanda yazacağım Nuriyecik;)
Benim için de Akdeniz yemekleri olsun;) Bu arada yazın harika canım.
Yemek konusunda en favori bölgem. İştah tavan yaptı.;)
Çok güzel olmuş eline sağlık. Akdeniz Yemekleri bana da gelsin Hatice Hanım. İzmir’den bahsederseniz;)
Arkadaşlar. Hiç ümitlenmeyin Ege yemek kültürü çok yakında aramızda.;) Sağlam kaynaktan öğrendim. Mırra kahvesini nerede bulabilirim? Yapan olsa da içsek. Yapımı da zor yani
Senin de ağzında bakla ıslanmıyor kız Aslı:)
Emeğine sağlık canım.